درباره موزه آذربایجان

موزه آذربایجان در شهر تبریز و در جوار مسجد کبود واقع شده ‌است و دارای سه طبقه ‌است .
طبقه زیرین مجسمه‌ های احد حسینی را در خود جای داده که زندگی انسان در عصر حاضر را به نمایش گذاشته ‌است .
طبقه اول مربوط به اشیاء قدیمی است که قدمت آن‌ ها به پیش از تاریخ تا زمان قاجار برمی ‌گردد .
طبقه دوم دارای اشیاء قدیمی و نیز دارای گنجینه سکه می ‌باشد .
 
معرفی موزه
اندیشه ایجاد موزه آذربایجان در تبریز به سال های 1306 و 1307 بر می گردد که در این سال نمایشگاهی از سکه های مکشوفه از تبریز در سالن سابق ساختمان کتابخانه تربیت بر پا شد . اساس موزه آذربایجان در سال 1336 با نمایش 202 قطعه از آثار فرهنگی ارسالی از موزه ایران باستان ( موزه ملی ) در تالار فوقانی کتابخانه ملی سابق تبریز آغاز شد و اندیشه تاسیس موزه آذربایجان در محل فعلی در اردیبهشت ماه سال 1337 جامه عمل پوشید . قبل از بهره برداری از این موزه ، از محل دبیرستان " نجات " سابق برای نمایش اشیاء فرهنگی جمع آوری شده ، استفاده می شد . این موزه در سال 1341 رسماً افتتاح شد .
ساختمان موزه آذربایجان که در خیابان امام خمینی جنب مسجد کبود واقع شده ، بر اساس نقشه تنظیمی باستانشاس فرانسوی بنام آندره گدار و ترسیم اسماعیل دیباج ( رئیس وقت اداره کل فرهنگ و هنر آذربایجان شرقی ) احداث گردید . موزه آذربایجان از جمله مهمترین موزه های ایران است که در آن آثار مربوط به هزاره های پیشین تا دوره اسلامی به معرض نمایش در آمده است . این موزه دارای سه سالن هشتصد متری است که بعد ها در طبقه اول سالن جدیدی جهت نمایش سکه و مهرهای قدیمی ایران به آنها افزوده گشت . در سالن همکف ، بازدید کنندگان شاهد یادگاری هایی از دوران پیش از تاریخ و حکومت های پیش از اسلام ایران هستند . کهن ترین آثار موجود در این بخش متعلق به مجموعه کوچکی از سفال های تپه اسماعیل آباد مربوط به هزاره پنجم قبل از میلاد می باشد . از دیگر آثار شاخص دوران پیش از تاریخ سنگ های منقٌش به تصاویر حیوانات و گل و گیاه مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد ست . این سنگ ها از جنس " سرپانتین " نوعی سنگ معدنی است که در چند سال اخیر با توجه به کشف مجموعه وسیعی از آنها در جیرفت کرمان بنظر می رسد محصول تمدنی پیشرفته و قابل ذکر در این نقطه از کشورمان در دوران پیش از تاریخ بوده است .
مجسمه الهه زن متعلق به هزاره اول قبل از میلاد بدست آمده از رستم آباد در شمال ایران یکی دیگر از آثار برجسته این بخش به شمار می رود که نشانه وجود ارزش و مقام زن در کسوت الهه زمین و منبع باروری در نزد ایرانیان بوده است . از دیگر آثار قابل ذکر این بخش می توان به ریتون ها اشاره کرد که آثار ممتاز هزاره اول قبل از میلاد و آغاز اولین سال های میلادی می باشد . دوره اوج ساخت ریتون در ایران همزمان با دوران هخامنشی است و تا دوره حکومت اشکانیان ادامه می یابد . یادگار های به جا مانده از دوره حکومت های پیش از اسلام ایران که شامل سلسله های هخامنشیان ، اشکانیان ، و ساسانیان می شوند نیز از تنوع قابل ذکر برخوردار است . دو یادگار برجسته ای که در این بخش به معرض دید علاقمندان گذاشته شده است شامل یک و یترین طراحی شده جهت نمایش اجساد یک زن و مرد تدفین شده مربوط به هزاره اول قبل از میلاد می باشد . این اجساد که در کاوش های علمی 1378در محوطه مسجد کبود کشف شده اند در واقع بخشی از بقایای یک قبرستان سه هزار ساله بشمار می روند که بدلیل استثنایی بودن آنها به معنی اینکه زن و مرد تواماً در یک گور قرار گرفته بودند به موزه آذربایجان منتقل و به نمایش گذاشته شده اند  . ضمناً برای اینکه تصویر روشنی از کار کاوش باستانشناسان ارائه گردد لایه های کشف شده در جریان کاوش به صورت مجازی باز سازی گردیده تا سیر تاریخی شکل گیری و گسترش شهر تبریز نمایان گردد .
در منتهی الیه سالن و در دیوار ضلع شمالی ، سنگ بسم الله که یکی از نادر ترین آثار هنری ایران محسوب می شود نصب گردیده است . این سنگ از پنج قسمت تشکیل شده، چهار قسمت آن قاب اثر و یک قسمت آن متن اثر است که تمام سطوح سنگ توسط هنرمند ایرانی محمد علی قوچانی حجاری شده است . در سالن طبقه اول در امتداد آثار تمدن های باستانی ایران به دوره اسلامی می رسیم  . قدیمی ترین اشیاء این دوران از قرن چهارم هجری و آثار بجای مانده از تمدن نیشابور که شاخصه آنها بکار گیری لعاب سفید نقش و نگارهایی با محتوای اسلامی و استفاده از خط کوفی است آغاز می گردد و به دوره قاجار منتهی می شود . از دیگر آثار برجسته این بخش می توان به ظروف سفالی دوره ایلخانی با نقش و نگارهای متنوع اشاره داشت . قفل رمزی مربوط به اواخر قرن شش هجری قمری نیز یکی دیگر از یادگار های قابل ذکر در این بخش به شمار می رود . در سالن جدید التاسیس این قسمت ، موزه آذربایجان اقدام به نمایش قدیمی ترین سکه های ضرب شده در گستره جغرافیایی ادوار مختلف تاریخ ایران کرده است . این سکه ها از دوره هخامنشی تا حکومت قاجاریه را شامل می شوند . همچنین نمونه ای از نادر ترین و زیباترین مهر های قدیمی در این بخش در کنار سکه ها دیده می شود .
طبقه زیر زمین موزه آذربایجان از سال های گذشته محل نمایش و نگهداری مجسمه های نفیس و ارزنده ای است که توسط مجسمه ساز شهیر تبریزی آقای احد حسینی خلق شده اند . موضوع این مجسمه ها نگاه عمیق هنرمند به سرگذشت انسان و خلق و خوی او در طول تاریخ بخصوص در قرن بیستم میلادی می باشد . مدیریت این موزه امیدوار است باانتقال این مجسمه های ارزشمند به جایگاهی مناسب برای نمایش انها فضایی برای پیشبرد و گسترش موضو عیت این موزه که یک موزه باستانشناسی است ایجاد گردد تا بخش دیگری از تاریخ باستانی و زندگی اقوام این سرزمین در معرض دید علاقمندان قرار گیرد .
جدیدترین قسمت موزه آذربایجان بخش سنگ نگارهای قدیمی می باشد که متعلق به ادوار مختلف تاریخی است . در این بخش سنگ قبرهایی از دوران مختلف اسلامی انتخاب و به نمایش گذاشته شده است . همچنین قوچهای سنگی، مجسمه های سنگی، پیکره های انسانی و نمونه هایی از سنگ های کتیبه دار در این قسمت بچشم می خورد .
 
توضیح در مورد چند شی که در موزه نگهداری می شود .
موبند طلایی – مکشوفه از جعفر آباد ( خلخال )
بر بدنه این موبند به زیبایی و ظرافت مراسم شکار ترسیم شده است . جنس طلایی موبند و هنر حکاکی بر روی آن احتمال استفاده آنرا توسط پادشاه یا حاکم منطقه قو ت می بخشد .
 
مهر استوانه ای
نمونه ای از مهرهای استوانه ای یا سلیندری که همانند غالب مهر های قدیمی از گل پخته، سنگ ، گچ یا مرمر و به شکل نیمکره، استوانه ای ( سیلندری) و ... ساخته شده اند . صاحبان مهر ها برای استفاده آنها را بر روی قطعات گل مرطوب فشار داده یا می غلطاندند تا نقش مهر بر روی گل منتقل شود ... نقوش ساده یا هندسی و بعد ها تصاویر حیوانات و موجودات نیمه خدایی و انسانی تزئینات این مهر ها را تشکیل میداد .
از شاخص ترین دست آوردهای هنری و ذوقی ایرانیان در گستره هزاره اول قبل از میلاد ظروف ترکیبی از نیم تنه حیوانی و جام شربت خوری است که با نام ریتون که واژه یونانی به معنای ساغر است شناخته شده اند، ریتون ها کاربردی آئینی داشته و در مراسم و جشن های مذهبی از آنها برای نوشیدن استفاده می شد .
 
سنگ تزئینی – جیرفت – هزاره سوم قبل از میلاد
سنگ نقش های شکیل و زیبای هزاره سوم قبل از میلاد که خاستگاه آنها منطقه جیرفت در مرکز ایران بشمار میرود . زیبایی نقش ها و متنوع درونمایه های ملهم از اسطوره ها و آئینها ی نقش شده بر روی آنان اعجاب آور است اما کاربرد آنها هنوز مشخص نیست .
 
بشقاب نقره ای با روکش طلا – ساسانی
نمونه ای از بشقاب های دوره ساسانی مزین به تصویر برجسته شاهان این سلسله به هنگام شکار یا نبرد ، از شاهکار های ذوق ایران در امر فلز کاری و طراحی نقوش برجسته بر روی ظروف طلایی و نقره ای که در دوره ساسانی به اوج خود رسیده است .
 
بشقاب سفالی زرین فام – گرگان - دوره ایلخانی
سفال دوره ایلخانی اوج بکار گیری ذوق و هنر در امر ساخت و تزئین سفال ها به کمک رنگ های شفاف ، نقاشی صورتک های انسانی و استفاده از خط و کتابت بشمار می رود .
 
قفل رمزی – مراغه – قرن 6 هجری قمری
اثری از اواخر قرن ششم هجری قمری ، دارای 4 قفل بادامی و رمزدار که برای یافتن حروف رمز آن که حرف های ( ک، د ، الف ، ی ) بودند باید بیش از پنجاه هزاربار این قفل ها جابجا می شدند .
 
خمره چینی – دوره صفویه
این خمره چینی متعلق به مجموعه چینی خانه شیخ صفی واقع در استان اردبیل می باشد . این مجموعه به سفارش شاه عباس توسط چینی ها ساخته شده اند و کلیه اشیاء ممهوربه مهر شاه عباسی هستند .
 
تدفین جنینی- گورستان باستانی تبریز – هزاره اول قبل از میلاد
نمونه ای از اسکلت های بدست آمده از گورستان کشف شده در محوطه مسجد کبود ، مربوط به سه هزار سال پیش و متعلق به زن ومردی جوانسال که به طور رسمی و به همراه زیور آلات ، ظروف و آذوقه تدفین یافته اند، این نوع تدفین به دفن جنینی یا چمباتمه ای مشهور است .

درباره مقبره الشعرا

گورستان معروف به مقبره الشعرا در محله سرخاب در تبریز به احتمال بسیار زیاد محل آرامگاه شماری از شعرای بزرگ آذر بایجان مانند خاقانی ، ظهیر ، قطران ، اسدی طوسی ، و غیره بوده است . در اردیبهشت سال 1353از طرف انجمن آثار ملی نامه ای به ریاست دانشگاه آذر آبادگان نوشته شد که براساس آن برای بزرگداشت شعرای مدفون در این گورستان ساخت بنای یادبودی از سال 1352 در دستور کار انجمن قرار گرفته است و از اساتید دانشگاه در خواست کمک هاس معنوی برای شناخت نام و تاریخ شعرای آنجا کرده بود البته سابقه توجه به ساخت آرامگاهی برای گورستان مزبور به سال 1346 می رسید در آن زمان قرار شد در محل گورستان متروک سرخاب یک پارک طراحی و ساخته شود در سال 1349 نیز انجمن طی نامه ای به استاندار آذربایجان به ساخت بنای یاد بود در انجا اشاره می کند . در سال 1350نیز از سوی انجمن نامه ای به دفتر مخصوص محمدرضا شاه نوشته شده و برای ساخت بنای یاد بود در خواست اجازه شده بود که با آن موافقت شد . در شهریور 1350 طرح بنای یاد بود به مسابقه گذاشته شد در بین نکاتی که بعنوان ویزگی های لازم برای طرح اعلام شد " الهام گرفتن از اصول و شیوه معماری اصیل ایرانی در طرح ساختمان " بود .
 
نقشه های رسیده در شورایی متشکل از نمایندگان وزارتخانه های فرهنگ و هنر کشور آبادانی و مسکن  دانشکده هنرهای زیبا ، دانشکده معماری دانشگاه ملی ( شهید بهشتی امروز ) شورای عالی شهر سازی انجمن آرشیتکت های ایران و با حضور مهندسان انجمن آثار ملی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و از میان 11 طرح رسیده طرح مهندس غلامرضا فرزانمهر اول و طرح مهندس حسین امانت دوم و مهندس رضا علایی سوم شناخته شد اجرای ساختمان به صورت امانی به حسین جودت واگذار گردید کارهای ساختمانی این بنا تا سال 1355 ادامه داشت و به صورت نهایی پس از انقلاب به پایان رسید  .
 
نکته جالب توجه در روندانتخاب طرح مناسب برای این اثر یاد بودی از یک سو به مسابقه گذاشتن طرح آن و از سوی دیگر فراهم آوردن یک هیئت قضاوت گسترده برای انتخاب طرح برنده است .
 
طرح این بنا از تعدادی عناصر طاق دار که هر کدام از دو صفحه زاویه دار شکل گرفته و در ابعاد و اندازه های مختلف به صورت سلسله مراتبی نسبت به هم سازمان یافته اند تشکیل شده است قضای درونی ایجاد نوعی فضای سر پوشیده است که با فضای باز در ارتباط است .
اکنون در مقبره الشعرای تبریز  شهریار یکی از بزرگترین شاعران معاصر نیز آرمیده است .
 
کوی سرخاب به جهت انتساب به شاعران نامی ، ارج و قرب بسیاری در بین مردم داشته است به طوری که زندگی در آن و حتی دفن شدن در این کوی معروف ، آرزوی بسیاری از بزرگان محسوب می شد . وجود اماکن ، بنا ها ، تکیه ها و مقابر معروفی چون ربع رشیدی ، تکیه حیدر ، بقعه عون بن علی ، بقعه سید حمزه ،صاحب الامر و سید ابراهیم یا حظیره بابا حسن ، حظیره بابا مزید ، صفوه الصفا  و مقبره الشعرا به تقدس و معروفیت آن افزوده است .
 
از مقبره الشعرا یا آرامگاه شاعران در سرخاب تبریز تا قبل از قرن هشتم نامی برده نشده  است . قدیمی ترین کتبی  که نام مقبره الشعرای تبریز را به صراحت نوشته است ، تاریخ گزیده و  نزهه القلوب حمد الله مستوفی است که در سال های 730 و 740 هجری قمری تالیف شده است . باید گفت که نام مقبره الشعرا سرخاب ظاهرا پس از دفن شدن شاعران معروف قرن ششم مانند خاقانی و ظهیر و شاعرانی که بعد از آنها در آنجا دفن شده اند در کتب تاریخ و تذکره آمده و رفته رفته معروفیت یافته است . شهر تبریز پس از آنکه در قرن ششم مرکز حکومت اتابکان آذربایجان شد پناهگاه شاعرانی که زندگی آرام و آسوده ایی را دور از جنگ و نزاع می جستند  گردید ، خاقانی و ابوالعلا و فلکی از شروان و گنجه ، ظهیر فاریابی و شاهپور نیشابوری از خراسان به تبریز آمدند و در این شهر ساکن  شدند  و پس از مرگ ، یکایک آنان در حظیره مخصوصی دفن شدند که  این حظیره را در تاریخ و تذکره ها به عنوان مقبره الشعرا یاد کرده اند ، شاعران  دیگری نیز  از عهد ایلخانیان تا ایلکانیان و دوره آق قویونلو در تبریز بودند و یا از نقاط دیگر به تبریز آمده و در این شهر در گذشته اند که  غالبا در همین حظیره و در جوار خاقانی مدفون هستند .
 
مقبره الشعرا قبلا با نام های حظیره الشعرا ، حظیره القضاه ، قبرستان سرخاب معروف و مشهور بوده است اما متاسفانه گذشت روزگاران و مهم تر از آن حوادث طبیعی چون سیل و زلزله ،  شکل  ظاهری آن را از بین برده و آثاری از مقابر این بزرگان بر جای نمانده است . چنانچه طباطبایی صاحب کتاب اولاد اطهار که در سال 1294 هجری قمری تالیف شده ،  نوشته است که به علت زلزله های بسیار مخصوصا زلزله سال 1193 و بعد  از آن در سال 1194 آثاری از آن به جای نمانده است . محقق بزرگوار جناب آقای عزیز دولت آبادی در مقاله زلزله های تبریز درباره مزارات مقبره الشعرا نوشته اند : (( با کمال تاسف از مزارات شهریاران شعر و ادب فارسی مثل خاقانی شروانی ، اسدی طوسی ، ظهیر فاریابی ، مجیرالدین بیلقانی ، حکیم قطران تبریزی ،شاهپور بن محمد اشهری سبزواری ، خواجه همام تبریزی و ..... کوچکترین نشانه و اثری نمی یابید .

درباره مسجد جامع تبریز

اين مسجد  که در کتب تاريخي نيز از آن عنوان جامع کبير نام برده شده در همه ادوار تاريخي  همواره مسجد جامع شهر بوده و بازار برگرداگرد آن شکل گرفته است  .

قديمي ترين  بخش آن شبستان وسيعي است از تاق و گنبد هايي که بر فراز ستون ها ي 8 گوش آجري که  زينت بخش آن گچبري هاي ظريف و هنرمندانه دوره رواديان ( مقارن سلجوقيان ) است بنا  شده است . مسجدجامع در دوره ايلخان مغول مورد توجه و تعمير بوده و الحاقاني به آن  افزوده شده است . محراب رفيع گچبري باقيمانده فعلي يادگار آن دوره است.

دردوره  حکومت آق قويونلويان در آذربايجان گنبد ي رفيع مزين به انواع کاشيکاري هاي معرق به  وسيله سلجوق شاه بيگم زن اوزون حسن در بخش شمالي آن احداث شده که هنوز هم پايه ها و  گوشه هايي از کاشيکارهاي آن باقيمانده است  .

در زلزله  سال 1193 ه . ق. که کليه عمارات تبريز را در هم مي کوبد اين مسجد نيز از خرابي بي  نصيب نمي ماند . مسجد فعلي با پايه هاي متين و پوشش طاق و چشمه بعد از زلزله (  اوايل حکومت قاجاريه ) و توسط حسينقلي خان دنبلي حاکم وقت بنا شده است که از آثار  خوب قاجاريه مي باشد .

درباره بازار تبریز

درباره ائل گلی (شاه گلی)

یادگاری گرانقدر از انقلاب مشروطه
فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه به امضا رسید ؛ فرمانی که پس از مجاهدت مردم و دو دوره مهاجرت علمی وقت به قم و حرم شاهزاده عبدالعظیم به امضای شاه رسید . در آن زمان مشروطه خواهان در شهر های مختلف ایران در منازل بزرگان طرفدار مشروطه گردهم جمع می شدند . یکی از مرکز تجمعات مشروطه خواهان ، خانه ای بود در تبریز که سال ها بعد به یادگار مجاهدت مردم و افرادی نظیر ستارخان و باقرخان خانه مشروطه نام گرفت . خانه و موزه مشروطه در محله راسته کوچه است .
خانه مرحوم حاج میرزا مهدی کوزه کنانی ( معروف به ابوالمله ) - که یکی از بازرگانان خوش نام شهر تبریز و از شیفتگان حریت و آزادی بود - در جنب مجموعه بازار بزرگ تبریز و در کنار خیابان جدید الاحداث استاد مطهری واقع شده و در زمان مشروطیت و پس از آن محل تجمع سران و بازماندگان صدر مشروطیت از جمله ستارخان ، باقرخان ، ثقه الاسلام ، حاج میرزا آقا فرشی ، حاج میرزا حسین واعظ و اکثر مشروطه خواهان بوده است . خانه مزبور در سال 1247 هجری شمسی به دست حاج ولی معمار تبریزی که سالیان متمادی در روسیه زندگی می کرده ساخته شده و در سال 1344 توسط مالکان جدید آن مرمت گردیده است . خانه مشروطه واقع در محله قدیمی راسته کوچه از ابنیه تاریخی دوره قاجار است که تاریخ بنای آن به سال 1245 شمسی می رسد . مرحوم کوزه کنانی حامی بزرگ نهضت آزادیخواهی مردم آذربایجان در آن روز های سخت و سرنوشت ساز بود که حتی خانه شخصی خود را نیز به عنوان پایگاهی مطمئن در اختیار مجاهدین مشروطه قرار داد .
مساحت خانه بیش از 930 متر مربع است و قسمت اعظم آن را زیر بنای خانه مشتمل بر حوض خانه سرسرا و دو طبقه بنا ، تشکیل می دهد . حیاط مشجر و با صفای خانه کوزه کنانی به مجموعه طراوت و زیبایی بخشیده است . نورگیر سرسرا بر روی چهار ستون بلند با سر ستون های گچ بری استوار شده ، داخل آن با آئینه و شیشه های رنگی به طرز جالب توجهی زینت یافته است . در طبقه اول 6 اتاق و سرسرا و در طبقه دوم یک سالن بزرگ ( طنبی ) به ابعاد 6×9 متر و 6 اتاق در سرسرا وجود دارد . جالب ترین قسمت بنا ، سرسرا و اتاق مشرف به حیاط در طبقه دوم است که در آن در و پنجره های مشبک با شیشه الوان به کار رفته است . این در و پنجره توسط هنرمندان محلی ساخته و تعبیه گردیده است . اتاق های جانبی ( گوشوار ) دارای سقفی چوبی با تزئینات برجسته ی هشت ضلعی است و در های چوبی با طرح های برجسته اسلیمی و گل و برگ زینت داده شده است . مصالح به کار رفته در ساختمان سنگ و آجر و خشت می باشد . بنای تاریخی خانه مشروطه ، با معماری دوره قاجار ، در محله قدیمی راسته کوچه در ضلع غربی مجموعه بازار تبریز واقع شده است .
این خانه بعد از به توپ بسته شدن مجلس شوری ملی در سال 1287 هجری شمسی ، مرکز تجمع جمعی از برجسته ترین چهره های مشروطه در آذربایجان بوده و در جنگ های 11 ماهه تبریز علیه نیرو های دولتی ، ستاد فرماندهی و محل تشکیل جلسات مجاهدین مشروطه بشمار می رفت . تصمیم مهم و انقلابی پایین آوردن پرچم های سفید تسلیم در مقابل قوای محمد علی شاه قاجار در همین خانه گرفته شده است .
بنا با قسمت الحاقی آن در زمینی به مساحت 1300 متر مربع و با دو طبقه اندرونی و بیرونی حاصل ذوق هنرمندانه معمار تبریزی به نام حاج ولی معمار است که سال ها در روسیه ساکن بود و پس از بازگشت به تبریز در سال 1247 شمسی آن را بنا نهاد . ویژگی های خاص دوران قاجار ، تزئینات چشمگیر و به کارگیری نورگیر های زیبا و چشم نواز موسوم به کلاه فرنگی با ستون ها و سر ستون های گچبری شده ، پنجره ارسی ، در های منبت کاری شده در اتاق اصلی موسوم به طنبی و غلام گردش دور راه پله ، هر کدام به نوعی ذوق و هنر هنرمندان را به نمایش گذاشته و آن را به یک نمونه منحصر به فرد تبدیل کرده است .

این خانه که بعد از امضای فرمان مشروطیت و به توپ بستن مجلس شوری ملی به مجاهدان واگذار شده بود ، در مدت حکومت استبدادی محمد علی شاه بار ها از سوی نیرو های دولتی و مستبدان مورد تعرض قرار گرفت . در جریان این تعرضات چندین بار جان صاحبخانه به خطر افتاد . این خانه پس از فتح تهران و اعاده مشروطیت و مرگ صاحبخانه رها شد . بنا به لحاظ اهمیت تاریخی در سال 1354 شمسی به شماره ثبت 1171 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در سال 1367 توسط سازمان میراث فرهنگی کشور خریداری شده است .
اقدامات مرمتی آن نیز پس از تملک به مرحله اجرا در آمده و سعی شده است به الگو های معماری ، تاریخی توجه کافی شود . از سال 1375 شمسی پس از مرمت و تجهیز تالار اصلی و اتاق های گوشواره با به نمایش گذاشتن اسناد و مدارکی از دوران پر فراز و نشیب انقلاب مشروطه به عنوان موزه آغاز به کار نموده است .
این بنا علاوه بر دوران مشروطیت ، در دوران خود مختاری آذربایجان مابین سال های 1324 تا 1325 نیز محل تجمع سران فرقه دموکرات آذربایجان بوده و تصمیمات و جلسات این حزب در همین مکان اتخاذ می شده است .
از اشیای جالب توجه این موزه می توان به فرش مشروطه که در قره باغ آذربایجان و از پشم خالص و با قدمت 80 تا 90 سال که اشعار ترکی در رابطه با جنبش مشروطه ی ایران بافته شده اشاره کرد و متن اشعار بافته شده را در زیر می خوانید :

باشلاندی یکی ایل بوندان ازل شورش ایران
یاشاسین مشروطه آباد اولسون ملک ایران

استردیله مشروطه نی کی حر اولا انسان
مین لرجه بویولدا وئرلان صونکره قوربان

فتح اولدی بو تاریخده چون قلعه تهران
یاشاسین مشروطه آباد اولسون ملک ایران

مین دوقوزیوز دوقوز میلادی یول
مین اوچ یوز یگرمی یدی شهر شعبان

هم چنین از اشیای دیگر در موزه مشروطه می توان به قلمدان و عینک و دستخط و وسایل شخصی شهید ثقه الاسلام تبریزی ، اسلحه ( تپانچه ) کمری ستار خان و تمبر های قاجاریه و تعداد زیادی از نشریه های محلی و روزنامه های مختلف ایران آن زمان ، تندیس هایی از شخصیت ها و مجاهدین صدر مشروطیت همچون ستارخان ، باقرخان ، میرزا مهدی کوزه کنانی ، حسین خان باغبان ، علی مسیو ، شهید ثقه الاسلام ، جهانگیر خان صور اسرافیل ، میرزا ابراهیم اقا صبا ، میرزا اسماعیل نوبری و ....... ، دفترچه هزینه های نهضت مشروطه به قلم حاج مهدی کوزه کنانی ، مهر انجمن های انقلابی آذربایجان ، نشان های لیاقت منقوش به عکس ستارخان و باقرخان که به افراد مختلف اعطا می شد ، گلوله های توپ ، تابلو های نفیس و منحصر ، فرش و تابلو فرش های مشروطه ، اقسام مجلدات و روزنامه های دوران انقلاب مشروطه و ..... به فرد اشاره کرد . تصاویر بسیار تاریخی و قیمتی از دوران انقلاب مشروطه زینت بخش دیوار های این خانه تاریخی می باشد . دو عدد از این تابلو ها که مربوط به عکس ستارخان و باقرخان است کلا از سنگ ریزه های با رنگ های متنوع و چیده شدن در کنار هم درست شده که بسیار جالب می باشد .

مشروطه در تبریز
جنبش مشروطه ( یا مشروطه دوم که پس از به توپ بستن مجلس در تهران پا گرفت ) در تبریز منجر به وقوع شورش های گسترده مردمی شد . اما علت به توپ بستن مجلس چیزی فراتر از اقدام به ترور محمد علی شاه بود . پس از مرگ مظفر الدین شاه ، محمد علی شاه که به جای وی بر تخت سلطنت نشسته بود به مخالفت با مجلس پرداخت . او حتی نمایندگان مجلس را به تاجگذاری خود دعوت نکرد و از امضای قانون اساسی سرباز زد . این امر اعتراضات مردم به ویژه مردم تبریز را برانگیخت و در نهایت محمدعلی شاه به ناچار - از ترس از دست دادن تاج و تخت - دست خطی صادر کرد و قول همراهی با مشروطه خواهان را داد اما پذیرش قانون اساسی ظاهری بود و شاه و صدراعظم مستبدش در باطن با قانون اساسی مخالفت می کردند .
سرانجام زخم این مخالفت ها با بمبی که عوامل حیدر عمو اوغلی به کالسکه حامل محمد علی شاه انداختند سرباز کرد و بهانه ای به دست شاه و مستبدان افتاد تا دور جدیدی از اقدامات خود را علیه مجلس آغاز کنند . این اقدامات ضد مردمی با به توپ بستن مجلس به اوج خود رسید . پس از حمله به مجلس و پخش خبر آن در سراسر ایران ، مردم علیه حکومت دست به شورش زدند . مردم تبریز نیز با شنیدن اخبار تهران ، به هواداری از مشروطه و مخالفت با محمدعلی شاه پرداختند . در مقابل ، شاه نیرو های دولتی را برای سرکوب تبریزیان به آذربایجان فرستد .
ستارخان ، باقرخان و حیدرخان عمو اوغلی به بسیج مردم مبادرت کردند و پس از چند دور ضد و خورد شدید با نیرو های دولتی و به رغم آنکه شهر در ابتدا توسط نیروی روسی محاصره شده بود ، تبریزیان موفق به شکست نیرو های دولتی شده و مقدمات فتح تهران و سرنگونی محمدعلی شاه فراهم آمد .

درباره ائل گلی (شاه گلی)

ايل گلي ( شاه گلي  ) از گردشگاه هاي زيباي تبريز است که در جنوب شرقي تبريز بر دامنه تپه اي واقع شده  . ايل گلي استخري بزرگ به شکل مربع به مساحت 54 هزار و 675 متر مربع است و در جنوب  آن تپه اي وجود دارد که آن را از بالا تا پايين ، همسطح استخر ، پله بندي کرده و  نهر آبي از آن به سمت پايين روان است . در مرکز استخر ، عمارتي به شيوه  سنتي  در دو طبقه ساخته شده و اطراف استخر به صورت پارک بسيار زيبا و فرح بخشي درآمده که  يکي از زيباترين جاذبه هاي گردشگري آذربايجان شرقي به شمار مي رود .

آنوبانيني توسعه  اين محل را در جهت گسترش توريسم منطقه بسيار مهم مي داند و از آنجا که همکنون هتل  بسيار زيبايي نيز در نزديکي آن بنا شده است توجه بيشتر به ايل گلي براي جذب روز  افزون جهانگردان ضروري است . بناي نخستين عمارت ايلگلي ( شاه گلي ) را به  دوره آققويونلوها نسبت مي دهند که يکبار در زمان صفوي و بار ديگر در زمان قاجار ،  توسط " قهرمان ميرزا " پسر " عباس ميرزا نايب السلطنه " در ايام حکمراني بر  آذربايجان ، بازسازي شده است .

درباره تاريخ بناي  ايل گلي اطلاعات زيادي وجود ندارد ؛ ولي کاخ مذکور بر اثر فرسودگي ناشي از گذشت  زمان و رطوبت ناشي از آب استخر در سال  1346  خورشيدي تخريب و در سال  1349 خورشيدي کاخ دو طبقه اي با سبک و سياق عمارت قديمي احداث گرديد و مورد بهره  برداري  قرار گرفت .

پس از پيروزي  انقلاب اسلامي ايران ، ايل گلي به مدت چند سال تعطيل شد و بلا استفاده ماند . ولي  پس از مدتي اين مکان بازگشايي گرديد و هم  اکنون مردم تبريز همانند روز هاي پيش از  انقلاب ، در روزهاي تعطيل و مناسبت  هاي گوناگون در اين مکان حضور مي يابند .

نادر ميرزا درباره ايل گلي مي نويسد : اين آبگير در اوايل حکومت قاجار ، ملک يک سلسله از  مساوات تبريز و انباشته از خاک و ريگ بود . قهرمان ميرزا پسر هشتم عباس ميرزا نايب السلطنه که در آن هنگام حکمران آذربايجان بود ، آن ملک را در مقابل سالي سي و پنج  خروار غله بخريد . سپس در آبادي و عمران آن همت گماشت اعتماد السلطنه  نيز در اين باره مي نويسد : عمارت درياچه عبارت از کلاه فرنگي دو طبقه بسيار  آبادي است و بزرگي اين درياچه به درجه اي است که به قدر دو آسيا سنگ آب در آن  وارد مي شود ؛ ولي مدت شش ماه از آب پر مي گردد.

درباره قلعه بابک

قلعه بابک  که به نامهاي; قلعه بابک ، دژ بابک ، بذ و قلعه جمهور هم معروف است ،  دژ و مقر سردار تاريخي ايران ، بابک خرم دين بوده است . اين قلعه در نزديکي شهر  کليبر در شمال شرق استان آذربايجان شرقي قرار دارد .

بناي قلعه  در پنجاه کيلومتري شمال شهرستان اهر و از ارتفاعات غربي شعبه اي از رود بزرگ قره سو  و در سه کيلومتري جنوب غربي کليبر واقع است . بناي جمهور مرکب از قلعه و قصر است بر  فراز قله کوهستاني با نام جمهور در ارتفاع بيش از 2300 تا 2600 متر از سطح دريا .  اطراف اين قله را از هر طرف دره هايي به عمق 400 تا 600 متر فرا گرفته است و تنها  يک راه به اصطلاح ( بز رو ) دارد . از کليبر تا قلعه بذ 3 کيلومتر راه صعب العبور  را بايد طي نمود ولي بعد از صعود به قله و ورود در قلعه رنج راه به کلي از بين مي  رود . بعد از حمله اعراب به ايران جنبش هايي بوجود آمد که يکي از آنها به رهبري  بابک خرمدين بود که مقر جنبش در طول مبارزه در قلعه اي که بعد ها به دليل شجاعت و  درايت بابک نام او را به خود گرفت بود . از جمله وقايع مهم و جالب زمان بابک آوردن  دين خرمدين است که خود او رهبرش بود.

کيفيت  ظاهري قلعه بابک

قبل از  اينکه به دروازه قلعه برسيم از معبري به صورت دالان باريک که 200 متر از دروازه  قلعه فاصله دارد و زير سلطه و نظر نگهبان است بايد عبور نمود پس از صعود از مدخل  ديگري با پلکان هايي تقريبا نا منظم عبور مي کنيم ابتدا به بناي قصر که دو طبقه و  سه طبقه است بر مي خوريم طرفين مدخل به وسيله دو ستون کاذب مشخص شده است ( ستون  کاذب = نيمه ستون که به ديوار تکيه مي دهد ) . پس از آن تالار اصلي است که اطراف آن  را هفت اطاق فرا گرفته است . اطاق ها به تالار مرکزي مربوط مي شوند . در جبهه شرقي  قصر تاسيسات ديگري مرکب از اطاق ها و آب انبار ها ساخته اند سقف آب انبار ها باطاق  جناقي و گهواره اي استوار شده اند . در جبهه شمال غربي قصر از پلکان هايي سرتاسري  که اکنون ويران شده و قسمتهايي از آن بيرون از خاک است به بخش رفيع بنا صعود ميکنيم  که مدخل آن را رديف پلکان ها با دو نيمه ستون شتون مشخص مي کنند در قسمت علياي اين  نيمه ستون ها محلي براي ديده بان ها جايسا زي شده و محدوده پس از آن که در چند بخش  تشکيل شده احتمالا جايگاه سربازان بوده که به همه چيز و همه جا تسلط کامل داشته اند  . از همين جا بوده است که بابک خرم دين قهرمان تاريخي ايران و يارانش بمدت بيست و  چند سال عساکر عرب را که به قصد محاصره و کوبيدن جنبش او آمده اند در کوه ها و کتل  ها سرگردان کرده و با شبيخون هاي خود آنها را از دم تيغ گذرانده و به عزيمت  وادارشان کرده اند . بر طبق کاوش و حفاري هاي پژوهشي که در قلعه بذ انجام شده در  چهار اطاق قصر  پلکاني در اطاق  آلات جرب پوسيده در اطاق ديگر سفالينه هايي تا اواخر قرن سوم هجري در اطاق  بعدي  بالاخره سکه هايي مربوط به دوره اتابکان بدست آمده همچنين قسمتي از کف آجري اطاق  هاي برداشته شده و چندين تنور و سفالينه هاي زيبايي مربوط به قرن سوم هجري کشف شده که  مسلم گرديد که اين دژ يکي از بنا هاي بابک و جايگاه اصلي قهرمان ملي و دلاور  آذربايجاني است که حتي بعد از به شهادت رسيدن وي مورد احترام و داراي سکونت بوده  است .

امروزه  قلعه بابک پر طرفدارترين جاذبه گردشگري در استان آذربايجان شرقي بوده و از اوايل  فروردين ماه تا اواخر آبان ماه پذيراي ده‌ها هزار نفر گردشگر مي باشد .

مسير  دسترسي

از طريق  تبريز اهر - کليبر ، سه مسير براي صعود به قلعه پيشنهاد مي گردد .

1- مسير هتل  بابک قلعه - هتل بابک ( آسان ترين مسير ) .

2 - مسير هتل بابک قلعه - قلعه دره  سي ( در مسير برگشت به قلعه دره سي از جنگل زيباي قلعه درسي عبور خواهيد کرد .

3 -  مسير قلعه دره سي قلعه - قلعه دره سي ( اين مسير بهترين مسير براي صعود به قلعه  بوده و براي اشخاصي که از آمادگي بدني نسبتاً بالايي برخوردار ميباشند توصيه مي گردد ) .

ابوعلي  بلعمي در تاريخ طبري در مورد اين قلعه مي نويسد :  در ميان آن کوه ها حصاري  کرده بود که آن را بذ خواندندي . او ايمن در آنجا نشسته بود و در آنجا همي بود تا  روزگار بسيار برآمد و بدين جهت بيست سال بماند .

با اينکه  مسافت قلعه تا کليبر 3 کيلومتر بيشتر نيست اما راه آن صعب و دشوار است . هنگام عبور  بايد از کتل ها و گردنه ها گذر کرد ؛ تا پس از 3 ساعت کوه پيمايي به بارو هاي  استوار رسيد . عظمت اين قلعه از فراز تيغ دره ها و کوه ها هر بيننده اي را مبهوت  مي کند . دور تا دور ديواره  هاي قلعه در عمق 500 متري جنگلي از درختان آلو ،  انجير ، آلوچه ، سيب ، فندق ، زغال و گردو وجود دارد و نهر هاي کوچک ميان جنگل که  از ارتفاعات جاري هستند ، از ميان اين درختان گذشته و به باغهاي زراعي مي رسد .

پس از عبور  از مسير ابتدايي که پله گذاري شده ، به دامنه هاي بالاي کوه مي رسيم ، جايي ميان  ابر ها . در چشم انداز راست مسير قلعه ، سياه چادر هاي بسيار ديده مي شود که محل  زندگي ايلات شاهسون است . اين مسير رفته رفته مشکل تر مي شود .

پس از عبور  از دامنه هاي ابتدايي ، صخره هاي بزرگ و کوچک قبل از اينکه به دروازه قلعه برسيم  از معبري عبور مي کنيم که به صورت دالاني از سنگ هاي منظم شکل گرفته است . معبر  فقط گنجايش 2 نفر را دارد و تا باروي قلعه حدود 200 متر فاصله دارد . از همين نقطه  است که سختي راه و جلال و ابهت قلعه ، آدمي را دچار حيرت غرورآميزي مي کند .

براي نفوذ  به قلعه حتما بايد از دالان گذشت ، بارو را که پشت سر مي گذاريم تا حدود يک صد متر  ، ارتفاعي را از ميان صخره ها صعود مي کنيم که امروز پله گذاري شده و بسيار آسان تر از گذشته است . بر گرد اين ستيغ دره اي است با جنگلي تنگ و ژرفايي تا 400 متر  که به صورت تيغه و تا ديوار قلعه ادامه دارد .

بر فراز  برج هاي اين قلعه که بايستيد ، همه ارتفاعات و جنگل هاي اطراف زير پاي شماست و  شما بر بلند ترين نقطه منطقه ايستاده ايد .چشم اندازي وسيع از کوه هاي پوشيده از  درخت و دشت هاي ارسباران . به راستي که اين قلعه بسيار زيباست.

درباره ائل گلی (شاه گلی)

ايل گلي ( شاه گلي  ) از گردشگاه هاي زيباي تبريز است که در جنوب شرقي تبريز بر دامنه تپه اي واقع شده  . ايل گلي استخري بزرگ به شکل مربع به مساحت 54 هزار و 675 متر مربع است و در جنوب  آن تپه اي وجود دارد که آن را از بالا تا پايين ، همسطح استخر ، پله بندي کرده و  نهر آبي از آن به سمت پايين روان است . در مرکز استخر ، عمارتي به شيوه  سنتي  در دو طبقه ساخته شده و اطراف استخر به صورت پارک بسيار زيبا و فرح بخشي درآمده که  يکي از زيباترين جاذبه هاي گردشگري آذربايجان شرقي به شمار مي رود .

آنوبانيني توسعه  اين محل را در جهت گسترش توريسم منطقه بسيار مهم مي داند و از آنجا که همکنون هتل  بسيار زيبايي نيز در نزديکي آن بنا شده است توجه بيشتر به ايل گلي براي جذب روز  افزون جهانگردان ضروري است . بناي نخستين عمارت ايلگلي ( شاه گلي ) را به  دوره آققويونلوها نسبت مي دهند که يکبار در زمان صفوي و بار ديگر در زمان قاجار ،  توسط " قهرمان ميرزا " پسر " عباس ميرزا نايب السلطنه " در ايام حکمراني بر  آذربايجان ، بازسازي شده است .

درباره تاريخ بناي  ايل گلي اطلاعات زيادي وجود ندارد ؛ ولي کاخ مذکور بر اثر فرسودگي ناشي از گذشت  زمان و رطوبت ناشي از آب استخر در سال  1346  خورشيدي تخريب و در سال  1349 خورشيدي کاخ دو طبقه اي با سبک و سياق عمارت قديمي احداث گرديد و مورد بهره  برداري  قرار گرفت .

پس از پيروزي  انقلاب اسلامي ايران ، ايل گلي به مدت چند سال تعطيل شد و بلا استفاده ماند . ولي  پس از مدتي اين مکان بازگشايي گرديد و هم  اکنون مردم تبريز همانند روز هاي پيش از  انقلاب ، در روزهاي تعطيل و مناسبت  هاي گوناگون در اين مکان حضور مي يابند .

نادر ميرزا درباره ايل گلي مي نويسد : اين آبگير در اوايل حکومت قاجار ، ملک يک سلسله از  مساوات تبريز و انباشته از خاک و ريگ بود . قهرمان ميرزا پسر هشتم عباس ميرزا نايب السلطنه که در آن هنگام حکمران آذربايجان بود ، آن ملک را در مقابل سالي سي و پنج  خروار غله بخريد . سپس در آبادي و عمران آن همت گماشت اعتماد السلطنه  نيز در اين باره مي نويسد : عمارت درياچه عبارت از کلاه فرنگي دو طبقه بسيار  آبادي است و بزرگي اين درياچه به درجه اي است که به قدر دو آسيا سنگ آب در آن  وارد مي شود ؛ ولي مدت شش ماه از آب پر مي گردد.

درباره مسجد جامع تبریز

درباره آسیاب خرابه

آسیاب خرابه ( خارابا دییرمان ) یکی از جای‌ های دیدنی و توریستی استان آذربایجان شرقی است که در شهرستان جلفا و در چند کیلومتری مرز ایران با جمهوری آذربایجان واقع شده ‌است . آسیاب خرابه ، آسیابی آبی است که سال‌ ها پیش مورد استفاده مردم منطقه بوده ‌است ؛ ولی اکنون به‌دلیل تخریب قسمت‌ ‌همین دلیل به « آسیاب خرابه » شهرت یافته ‌است . ارتفاع آسیاب ۱۰ متر و مساحت محوطه پایینی آن ۲۰۰ متر مربع می ‌باشد . در آسیاب خرابه آبشار های کوچک و بزرگ بسیاری پدید آمده ‌اند که از بالای آسیاب به‌ سمت پایین سرازیر می ‌شوند . آب این آبشار ها از چشمه ‌های متعدد موجود در بالای آسیاب که از کوه کیامکی سرچشمه می‌ گیرند ، تأمین می ‌گردد .