آثار باستانی و جاذبه های گردشگری

پل تاريخی لوشان رشت

اين پل، پيش از احداث شاهراه كنونی قزوين- رشت و پل جديد بتوني، تنها راه ارتباطی دو سوی رودخانه شاهرود بود. برخی پژوهندگان ساختمان اين پل اجری را به خسروخان گرجی حكمران گيلان در زمان سلطنت فتح‌علی شاه نسبت می دهند. اما به نظر می رسد كه اين پل در قرن نهم هجری قمری ساخته شده باشد. پل لوشان 102 متر طول و چهار چشمه دارد كه دو چشمه آن بزرگ و دو چشمه ديگر آن كوچك است. در پايه پل اتاق بسيار بزرگی وجود دارد كه ضمن كمك به ايستايی پل، برای اقامت و استراحت كاروانيان در شب و به هنگام بارندگی و سرما بسيار مناسب است. ارتفاع پل از سطح رودخانه تا بلندترين نقطه آن 15 متر است. نام اين پل با حوادث تاريخ معاصر گيلان پيوند خورده است. علاوه بر پل های ياد شده، از پل های زير نيز می‌توان نام برد كه به لحاظ قدمت و شيوه ساخت و معماری جالب توجه هستند: پل ليشاوندان پس از سه راهی شفت (دوره قاجار) پل گاز رودبار جاده قديم صومعه سرا (دوره قاجار) و پل قديمی شفارود در پونل طالش (دوره قاجاريه).

پل غازيان (انزلي) بندر انزلي

اين پل بر روي رودخانه انزلي، بين غازيان و ميان پشته و در مسير ارتباطي تهران- رشت (از طريق انزلي) برپا شده است. ساختمان اين پل، به همراه پل ديگر انزلي، توسط مهندسان سوئدي در سال 1314 آغاز گشت و در سال 1316 به پايان رسيد.پل غازيان در زمان خود از معدود پل هاي پيشرفته جهان در نوع خود بوده و بر همين اساس، در سال‌هاي اخير جزو پل هاي تاريخي ايران به ثبت رسيده است. اين پل 40/210 متر طول و 10 متر پهنا دارد. ارتفاع آن از سطح آب 85/6 متر و داراي 5 دهانه ثابت و يك دهانه متحرك به طول 25 متر است. از زير دهانه اخير در گذشته كشتي ها تردد مي كردند. مصالح مورد استفاده در بنا، بتون و آهن است. قسمت متحرك پل توسط چرخ دنده و به كمك نيروي موتور يا انسان به بالا و پايين حركت مي كند. اين پل به شماره 1514 به ثبت تاريخي رسيده است.

محوطه باستاني مارليك رودبار

در كرانه خاوري سفيدرود رودبار، دره زيبايي به نام گوهررود وجود دارد كه به علت حاصل‌خيزي خاك و رطوبت و ملايمت هوا از بهترين نقاط منطقه رحمت آباد رودبار به شمار مي رود. در دره گوهررود، تپه هاي بزرگ و كوچك به چشم مي خورند كه از دوران باستان برجاي مانده اند تپه مارليك يكي از مهم‌ترين آن‌هاست.
تپه هاي باستاني گوهر رود، از جمله مارليك، بقاياي يك تمدن باستاني فراموش شده را در دل خود پنهان كرده اند. در ميان تپه ها، پنج تپه مارليك، زينب بيجار، دور بيجار، پيلاقلعه و جازم كول مهم تر و غني تر از ديگر تپه ها هستند. باستان شناسان معتقدند، ميان اين تپه ها، روابط نزديك برقرار بوده است. تپه مارليك كه گنجينه اي ارزنده از هنر و تمدن بشري را در طول قرن ها در خود پنهان و حفظ كرده در حقيقت يك تپه طبيعي و صخره اي است كه از سنگ هاي سولفات اهن تشكيل شده است.
بررسي لايه هاي طبيعي و زيرين تپه نشان مي دهد كه شكاف هايي بزرگ در درون تپه ايجاد كرده اند. گروهي از پژوهش گران معتقدند نام مارليك برگرفته از انبوده مارهايي است كه در اين تپه زندگي مي كنند. بدين گونه، افسانه مار و گنج در اين تپه مصداق واقعي پيدا كرده است اما بعضي واژه مارليك را يك واژه تاريخي مي دانند كه از دو جزء مارد و ليك به معني قوم مارد ساخته شده است. اگر اين نظريه درست باشد، گنجينه مارليك به قوم آمارد تعلق دارد. كاوش هاي مارليك، در سال هاي 41-1340 ه ش با همكاري دانشگاه تهران و اداره باستان شناسي انجام گرفت. در بررسي تپه هاي باستاني و منطقه رحمت آباد انبوهي ظرف شكسته سفالي كه در سطح دره ها پراكنده بود ديده شد.
در يكي از تپه هاي باستاني دره گوهر رود، يك گمانه زني آزمايشي به طول سه متر و عرض دو متر به انجام رسيد و نتايجي دور از انتظار به دست آمد. به عبارتي در مدتي كم تر از دو روز با كاوش آزمايشي، آثاري گران بها و تاريخي يافت شد كه از ان جمله مي توان به كشف دو مجسمه كوچك گاو مفرغي، دو مهر استوانه اي، چهارده دكمه طلا و آثار جالب ديگر كه نشان دهنده اهميت باستاني اين تپه ها هستند اشاره كرد.
در مراحل اوليه كاوش آثار ساختماني چهارديواري پديدار شد كه در حدود 30 متر مساحت دارد و به نظر مي رسد كه آرامگاه يا معبد است. در اين آرامگاه اشيايي مانند ظروف نقره اي با لوله بلند طلا و نقش هاي افسانه اي، يك تبر مفرغي دوسر و انبوهي سرپيكان مفرغي پيدا شد. در ادامه كاوش وضعيت اصلي تپه كه معرف آرامگاه و گورستان اقوام فراموش شده باستاني بود آشكار شد.
احتمال مي رود كه اين تپه، آرامگاه خصوصي فرمانروايان و شاهزادگان محلي بوده است كه در اواخر هزاره دوم و اوايل هزاره اول پيش از ميلاد در اين منطقه حكومت مي كرده و مردگان خود را بنا بر سنن و آيين هاي قومي كه در آن دوره رايج بود به همراه اشياء و آثار قيمتي در اين آرامگاه ها به خاك مي سپرده اند. زماني كه سه چهارم كاوش در تپه انجام شد در حدود 25 آرامگاه با اتاق آرامگاه در آن كشف شد.
در چند آرامگاه نيز بازمانده استخوان هاي انسان بدست آمد اما در همه اتاق ها، بي استثناء اشيايي مانند ظروف مفرغي ظرف هاي سفالين، دكمه هاي تزئيني ، انواع سرگرز، پيكان، شمشير، خنجر، مجسمه هاي برنزي و سفالي، كلاه خود، سرنيزه، مچ بند و اسباب و افزاري ديگر پيدا شد. در ميان اين آثار انبوهي گوش پاك كن طلا و برنز، ناخن پاك كن طلا و مفرغ، سوزن هاي طلا و مفرغ، دوك پشم ريسي و وسايلي از اين گونه به دست آمد كه معرف فرهنگ و طرز زندگي اين اقوام هستند.
پارچه هاي به دست آمده از تپه مارليك، نشانه ظهور و پيشرفت صنعت بافندگي در هزاران سال پيش در ايران و به ويژه در گيلان هستند.در كاوش هاي جديد مارليك؛خط ها و نقش هاي جالبي به دست آمد. از جمله آن‌ها مهري است كه روي آن خط ميخي حك شده است يا مهري ديگر كه مجلس شكار را نشان مي دهد. به گفته باستان شناسان اين مهرها به يك هزار سال پيش از ميلاد، يعني به 3000 هزار سال پيش مربوط اند. آثار و نشانه هاي كنده شده و طرز كنده كاري آن‌ها پيشرفت تمدن در گيلان را نشان مي دهد. كاوش هاي مارليك، يكي از بي سابقه ترين كاوش هاي جهان است زيرا تاكنون كم تر ديده شده است كه در كاوش هاي باستان شناختي گنجينه اي چنين گران‌بها چه از نظر كميت و چه از نظر كيفيت به دست آيد.
در اين كاوش ها هم چنين انبوهي جام هاي طلا ، نقره، مفرغ، موزاييك، چيني و بدل چيني به دست آمد. در ميان جام هايي كه در اين كاوش ها به دست آمد؛ نمونه هاي بي مانندي وجود دارد كه در هيچ يك از كاوش هاي علمي جهان مانند آن‌ها پيدا نشده است. از آن ميان جام مارليك را مي توان نام برد كه از زرناب است و ارتفاع آن به 18 سانتي متر مي رسد. ارتفاع نقش برجسته هاي اين جام تا دو سانتي متر نيز مي رسد كه نشان دهنده مهارت استادكاري است كه با ضربات چكش ان را آفريده است. نقش وسط جام، درخت زندگي است و در دو سوي درخت دو گاو بالدار ديده مي‌شوند كه در حال بالا رفتن از درخت هستند. نمايش بدن حيوان به حالت نيم رخ و نمايش سر آن‌ها از رو به رو، از ويژگي هاي هنر ايراني است و همين هويت ايراني جام و سازنده آن را نشان مي دهد. در كف جام، يك گل تزييني زيبا نقش شده است و در ميان گل ، نقش خورشيد ديده مي‌شود كه شعاع هاي خود را به طور منظم پراكنده است.

آرامگاه ميرزا كوچك خان رشت

آرامگاه ميرزا كوچك خان جنگلی معروف به سردار جنگل در جنوب شهر رشت و در محله سليمان داراب واقع شده است. اين آرامگاه، در سال‌های انقلاب با شور و شوقی كه نسل جوان برای آشنايی با شخصيت های تاريخی منطقه گيلان از خود نشان می دادند، مورد توجه قرار گرفت و به دنبال آن سيل مسافران برای ديدن آرامگاه به سوی محله سليمانی داراب سرازير شد. در حال حاضر، بنايی ساده، اما زيبا روی قبر ميرزا كوچك خان ساخته شده است.

آرامگاه دكتر محمدمعين آستانه اشرفيه

قلعه لمبسر رودبار

در ناحيه رودبار نيز بيش از هر چيز ويرانه هاي مربوط به قلعه هاي اسماعيليه كه بر فراز ستيغ كوهساران خودنمايي مي كنند،‌ نمايان است. دژ لمبسر يكي از عظيم ترين و وسيع ترين دژهاي منطقه است كه دو رود ‹‹نينه رود›› و ‹‹لمه در›› در دو سوي آن جريان دارند. قلعه لمبسر از سه جهت مخاور، جنوب و شمال به پرتگاه هاي مخوفي منتهي مي گردد. بخشي از سمت خاوري آن، يعني سمت رودخانه نينه رود، شيب كم تري دارد. به همين جهت، ديواري عظيم و قطور با سنگ هاي بسيار بزرگ ساخته اند كه تا امروز قسمتي از آن پابرجاست و در حدود 20 متر طول و 10 متر ارتفاع دارد. قسمت جالب توجه دژ،‌ آب روي آن است كه تا امروز هم مسير آن را مي توان تشخيص داد. اين آب رو كه از طرف شمال وارد دژ مي شود، به آب انبارهاي مكعب مستطيل شكلي به طول 80/5 متر و عرض 90/1 متر و عمق 90/1 متر منتهي مي شود. اين آب انبارها در دل سنگ كنده شده اند. سه آب انبار ديگر مانند اين ها در طرف شمال و مخاور و در خارج از ديوارهاي دژ ديده مي شود. در آخرين قسمت محوطه شيب دار دژ، در يك پارچه سنگ كه از خاور به باختر كشيده شده است، چند آب انبار نزديك يك ديگر در دل سنگ كنده شده اند و آب انبار بزرگ حدود 12 متر طول دارد. اين آب انبارها تنها مكان ذخيره آب دژ لمبسر نبوده اند؛ زيرا در پايين ديوار خاوري دژ ، جايي كه آب انبارهاي خارج قلعه در سنگ كنده شده اند، فضاي سرپوشيده اي در ارتفاع 190 متري وجود دارد كه با پله هايي ناهموار به لب رودخانه منتهي مي شود. پهناي اين فضاي سرپوشيده 95 سانتي متر و قطر هلال تاق آن كمي بيش از 30 سانتي متر است. اين فضاي سرپوشيده فعلا از خاك و سنگ انباشته شده است. قلعه لمبسر يكي از شگفت انگيز ترين قلعه هاي ايران است و قدمت آن به دوران پيش از اسلامي مي رسد.

حمام پيرسرای رشت

اين بنا در محله پيرسرای رشت واقع شده و از آثار اواخر دوره قاجار به سال 1334 ه. ق است كه توسط سه تن از افراد خير به نام‌های باقر، حاج حسن و حاج عبدالله و به معماری تقی نامی ساخته شده است. سازنده كاشی های حمام، محمد فرزند حاج يوسف كاشی ساز- سازنده كاشی های حمام حاجی محمد جعفر رشت- است.

حمام شاه (انزلي)

اين بنا كه مهم‌ترين حمام تاريخي شهرستان انزلي به شمار مي رفته در اوايل دوره قاجار توسط امير هدايت الله فومني معروف به گيلانشاه (مقتول 1200 ه. ق) ساخته شده و به هنگام مسافرت و اقامت شاهان قاجار در انزلي مورد استفاده آنان قرار مي گرفت. حمام شاه انزلي كه به سبك ديگر حمام هاي قديمي ساخته شده و داراي كاشي‌كاري زيبايي بوده در دوره اخير ويران شده است.

كاروان سرای لات رشت

اين كاروان سرا كه نزد اهالی محل به كاروان سرای شاه عباسی نيز شهرت دارد در 35 كيلومتری جنوب رشت و در چهار كيلومتری امام زاده هاشم، بر سر جاده رشت- قزوين واقع شده است. نام بانی و هم چنين سازنده يا سازندگان آن معلوم نيست: زيرا كه مانند بسياری ازكاروان سراها، فاقد كتيبه و سنگ نبشته است. ولی براساس نوشته متن های تاريخی به دستور منوچهر خان معتمدالدوله در سال 1246 هجری قمری ساخته شده است. اين كاروان سرا حياطی مربع شكل دارد كه در هر ضلع آن به طول 27 متر، هفت صفه و اتاق ساخته اند. در كنج های ضلع های شمالی و جنوبي، صفه مانندی ساخته شده كه به مال بند زمستانی راه دارد. در كاروان سرا در ضلع شرقی آن قرار دارد. كاروان سرا با آجر و ملاط ساروج ساخته شده است.

مدرسه شاپور رشت